Trong những năm gần đây, cùng với tốc độ phát triển kinh tế – xã hội, vấn đề bảo vệ môi trường ngày càng được đặt ở vị trí trung tâm trong mọi chính sách phát triển. Đặc biệt, sau khi Luật Bảo vệ Môi trường 2020 chính thức có hiệu lực, nhiều quy định mới liên quan đến tư vấn môi trường, quan trắc môi trường, đăng ký môi trường và đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã được ban hành, tạo ra những thay đổi lớn đối với hoạt động sản xuất – kinh doanh.
Xu hướng quản lý môi trường: Ngày càng chặt chẽ và minh bạch
Trước đây, công tác môi trường ở nhiều doanh nghiệp thường bị coi là “nghĩa vụ bắt buộc” để đối phó với cơ quan quản lý. Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay đã khác. Không chỉ dừng lại ở mức tuân thủ pháp luật, việc quản lý môi trường còn gắn liền với chiến lược phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội (CSR).
Một số thay đổi đáng chú ý:
-
Đăng ký môi trường thay thế nhiều loại hồ sơ môi trường cũ, giúp tinh gọn thủ tục nhưng yêu cầu chặt chẽ hơn.
-
Quan trắc môi trường định kỳ và tự động được triển khai rộng rãi, dữ liệu được kết nối trực tiếp với cơ quan quản lý.
-
ĐTM phải lập ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư, phân tích kỹ lưỡng tác động của dự án đến cộng đồng và hệ sinh thái.
-
Các ngành nghề có nguy cơ cao gây ô nhiễm được giám sát đặc biệt, với tần suất kiểm tra thường xuyên hơn.
Điều này đồng nghĩa, doanh nghiệp không còn nhiều “khoảng trống” để trì hoãn hoặc làm qua loa các thủ tục môi trường.
Tư vấn môi trường – Giải pháp toàn diện cho doanh nghiệp
Để đáp ứng yêu cầu pháp luật và giảm thiểu rủi ro, ngày càng nhiều doanh nghiệp tìm đến các đơn vị tư vấn môi trường chuyên nghiệp.
Vai trò của tư vấn môi trường:
-
Hỗ trợ pháp lý: Lập hồ sơ đăng ký môi trường, báo cáo quản lý chất thải, giấy phép xả thải… theo đúng quy định.
-
Đánh giá và đề xuất giải pháp: Khảo sát thực tế, phân tích mẫu nước thải, khí thải, từ đó đưa ra công nghệ xử lý phù hợp.
-
Thiết kế – lắp đặt hệ thống xử lý chất thải: Đảm bảo công trình đạt chuẩn kỹ thuật và vận hành ổn định.
-
Đào tạo – chuyển giao: Hướng dẫn doanh nghiệp quản lý môi trường lâu dài, vận hành hệ thống hiệu quả.
Có thể nói, dịch vụ tư vấn môi trường không chỉ giúp doanh nghiệp “giải quyết thủ tục” mà còn định hướng để sản xuất thân thiện hơn với môi trường.
Quan trắc môi trường: Công cụ giám sát và minh bạch hóa dữ liệu
Quan trắc môi trường hiện nay được coi là “đôi mắt” giám sát mọi hoạt động xả thải. Doanh nghiệp phải thực hiện quan trắc định kỳ hoặc tự động – liên tục tùy theo loại hình sản xuất.
Lợi ích của quan trắc:
-
Kiểm soát được hiệu quả hệ thống xử lý nước thải, khí thải.
-
Phát hiện sớm sự cố, tránh gây ô nhiễm diện rộng.
-
Cung cấp số liệu minh bạch khi làm việc với cơ quan quản lý.
-
Góp phần xây dựng hình ảnh doanh nghiệp có trách nhiệm.
Đặc biệt, hệ thống quan trắc tự động online đang trở thành xu hướng, khi dữ liệu được truyền trực tiếp về Sở Tài nguyên & Môi trường. Nhờ đó, doanh nghiệp không chỉ tuân thủ quy định mà còn chủ động minh chứng cho sự minh bạch trong quản lý.
Đăng ký môi trường – Thủ tục pháp lý bắt buộc
Từ khi Luật Bảo vệ Môi trường 2020 có hiệu lực, đăng ký môi trường là thủ tục pháp lý quan trọng đối với hầu hết cơ sở sản xuất, kinh doanh. Đây là bước khẳng định rằng doanh nghiệp đủ năng lực và biện pháp để kiểm soát chất thải, hạn chế rủi ro môi trường.
Quy trình đăng ký môi trường gồm nhiều bước: từ thu thập thông tin, lập hồ sơ, tham vấn ý kiến, đến nộp cơ quan chức năng. Nếu không có chuyên môn, doanh nghiệp dễ mắc sai sót, kéo dài thời gian xử lý hoặc bị yêu cầu bổ sung nhiều lần. Vì vậy, sự hỗ trợ từ các đơn vị tư vấn là cực kỳ cần thiết để đảm bảo hồ sơ nhanh chóng – chính xác – hợp pháp.
Đánh giá tác động môi trường (ĐTM): “Tấm hộ chiếu” cho dự án mới
Một dự án muốn được phê duyệt và đi vào triển khai bắt buộc phải có báo cáo ĐTM đạt yêu cầu. Đây không chỉ là thủ tục, mà còn là công cụ dự báo và kiểm soát rủi ro môi trường ngay từ đầu.
Một báo cáo ĐTM tốt cần:
-
Phân tích chi tiết các tác động tiềm ẩn đến đất, nước, không khí, hệ sinh thái và cộng đồng dân cư.
-
Đưa ra các giải pháp khả thi, tiết kiệm nhưng hiệu quả trong giảm thiểu ô nhiễm.
-
Thể hiện rõ cam kết trách nhiệm của doanh nghiệp với môi trường.
Với xu hướng phát triển “kinh tế xanh” và các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe, một ĐTM minh bạch, chất lượng còn giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín và thu hút đầu tư, đặc biệt từ các đối tác nước ngoài.
Thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam
-
Thách thức: Chi phí đầu tư cho hệ thống xử lý, quan trắc và lập hồ sơ môi trường có thể là gánh nặng với doanh nghiệp nhỏ. Ngoài ra, việc thiếu kiến thức chuyên môn khiến nhiều cơ sở bị xử phạt do không tuân thủ đúng quy định.
-
Cơ hội: Khi làm tốt công tác môi trường, doanh nghiệp có thể:
-
Xây dựng hình ảnh thương hiệu “xanh – sạch”.
-
Tiếp cận dễ dàng hơn với thị trường xuất khẩu, vốn ưu tiên sản phẩm thân thiện môi trường.
-
Được hưởng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ từ Nhà nước về tín dụng xanh, giảm phát thải.
-
Có thể khẳng định, công tác tư vấn môi trường, quan trắc môi trường, đăng ký môi trường và đánh giá tác động môi trường đã và đang trở thành yêu cầu bắt buộc trong hoạt động sản xuất – kinh doanh tại Việt Nam. Đây không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là chiến lược phát triển bền vững, giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, giảm rủi ro và mở rộng cơ hội hợp tác.
Trong bối cảnh mới, việc chủ động đầu tư cho công tác môi trường chính là chìa khóa để doanh nghiệp Việt Nam phát triển lâu dài, hài hòa lợi ích kinh tế với bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
